مدل ساختاری فروید از ذهن: اید، ایگو و سوپر ایگو چیست؟

مقدمه

براساس مدل ساختاری فروید روان از سه بخش اید ، ایگو  و سوپرایگو تشکیل می شود.اید قدیمی ترین و ابتدایی ترین نهاد روانی است که بیانگر پایه های بیولوژیکی شخصیت میباشد.این بخش مخزن غرایز غریزی پایه بویژه غرایز جنسی(لیبیدویی) است که فرد را وادار به جستجوی لذت می کند.ایگو به عنوان “مدیر اجرایی” روان عمل می کند. به این معنا که انرژی های لیبیدویی را طوری تنظیم می کند که رضایت با الزامات جهان پیرامون فرد هماهنگ شود.این بخش در پیوستار عمر آدمی دائما در حال رشد بوده که شروع رشد آن در آغازین روزهای طفولیت بوده و سرعت رشد آن در دوره کودکی به اوج خود می رسد.سوپرایگو بخشی از خویشتن است که وقتی کارپسندیده ای انجام می دهیم ما را تحسین می کند و وقتی از معیار های اخلاقی شخصی تجاوز کنیم از ما انتقاد می کند(1).

اید

اید از اصل لذت تبعیت می کند و کاملا ناخودآگاه است ، بدنبال رضایت فوری تمام خواسته ها ، نیاز ها و تمایلات است اگر این نیاز ها بلافاصله برآورده نشوند نتیجه آن ایجاد اضطراب یا تنش خواهد بود.برای مثال افزایش احساس گرسنگی یا  تشنگی باید منجر به تلاش فوری برای خوردن یا نوشیدن شود.اید در سالهای اولیه زندگی نقش مهمی را برای برطرف کردن نیازهای نوزاد (infant) ایفا می کند.اگر نوزاد گرسنه یا ناراحت باشد تا زمانی که نیاز های اید برآورده شود گریه خواهد کرد.هرچند برآورده کردن آنی این نیازها همیشه امکان پذیر نیست.طبق نظریه فروید اید تلاش می کند تنش ایجاد شده توسط اصل لذت را با استفاده از فرآیند تفکر اولیه کاهش دهد .این نوع تفکر شامل ایجاد یک تصویر ذهنی از شی مطلوب است تا نیاز برآورده شود.

اگرچه انسان در نهایت می آموزد که اید را کنترل کند ، این بخش از شخصیت همچنان نیروی اولیه و کودکانه خود را در زندگی حفظ می کند.این توسعه ایگو  و سوپرایگو است که به افراد اجازه می دهد غرایز پایه ای اید را کنترل کند و به شیوه ای رفتار کنند که هم واقع بینانه و هم از نظر اجتماعی قابل قبول باشد.

ایگو

ایگو کارکرد های متعددی دارد و در تقابل با اید است و در تلاش است که انگیزه ها و تکانه های اید را به شیوه ای پذیرفته شده در دنیای واقعی ابراز شوند.ایگو براساس اصل واقعیت عمل می کند (3) که تلاش می کند خواسته های اید را به شکل واقع بینانه و جامعه پذیر برآورده سازد. اصل واقعیت  هزینه ها و مزایای هراقدام را قبل از تصمیم گیری برای انجام یا کنارگذاشتن تکانه ها می سنجد.در بسیاری از موارد تکانه های اید می توانند از طریق رضایت تاخیر یافته برآورده شوند(4).ایگو اجازه انجام رفتار را در نهایت صادر می کند اما تنها در زمان و مکان مناسب.

نقش اساسی ایگو  در درک و سازگاری با واقعیت منشا پیدایش عبارت دیگری به نام نیرومندی ایگو (ego strength) شد که به مفهوم ظرفیت شناخت واقعیت ها ولو بسیار تلخ و بدون توسل به دفاع های بسیار نخستین مثل انکار تعبیر شد(1).

سوپرایگو

فروید اصطلاح سوپرایگو را درمورد بخشی از خویشتن ابداع کرد که همه چیز را به خصوص از منظر اخلاقیات تحت نظارت دارد که نماینده جامعه در درون روان است و درمورد اعمال ایگو قضاوت می کند.(5)

همانطور که درمورد ایگو نیز گفته شد، بخشی از سوپرایگو خودآگاه و بخشی دیگر از ناخودآگاه سر بیرون می آورد(1). همسان با وجدان سوپرایگو نیز بخشی از خویشتن است که وقتی کار پسندیده ای انجام می دهیم مارا تحسین می کند و وقتی از معیار های مورد انتظار شخصی تخطی می کنیم از ما انتقاد می کند.فروید معتقد بود این بخش از روان اساسا در طی دوره ادیپی و از طریق همانند سازی با ارزش های والدینی شکل می گیرد اما بسیاری از روان تحلیل گران معاصر ریشه پیدایش سوپرایگو را خیلی پیش تر از این و درست در زمانی که پندار های نخستین طفولیت درباره خوب و بد شکل می گیرد مرتبط می دانند.

نکات پایانی

نظریه فروید درباره ساختار شخصیت با معرفی سه بخش اصلی یعنی اید،ایگو  و  سوپرایگو  چارچوبی بنیادین برای درک پیچیدگی های روان انسان ارائه کرد.این مدل نشان می دهد که تعادل میان امیال غریزی با واقعیت های بیرونی و ارزش های اخلاقی برای سلامت روان ضروری است.هرچند این دیدگاه در آغاز قرن بیستم نقطه عطفی در روان شناسی محسوب می شد ، اما امروزه به دلیل کمبود شواهد تجربی و تمرکز بیش از حد بر انگیزش های جنسی و پرخاشگری با انتقاد هایی روبرو است.با این وجود اهمیت نظریه فروید را نمی توان نادیده گرفت زیرا مفاهیمی چون ناخودآگاه ، مکانیسم های دفاعی و پویایی های درونی شخصیت الهام بخش بسیاری از رویکردهای معاصر در روان درمانی هستند. بنابراین می توان گفت که هرچند نظریه فروید در شکل کلاسیک خود محدودیت هایی دارد اما همچنان نقش مهمی در شکل گیری روان شناسی شخصیت و فهم بهتر درمان ایفا کرده است.

منابع

Freud , S.(1923). The Ego and the Id. Vienna: Internationaler Psychoanalytischer Verlag.

Freud , S. (1933). New introductory lectures on psychoanalysis.

Hall , C.S., & Lindzey, G.(1978). Theories of personality . Wiley.